De hogere belasting van het energienet waar veel regio’s in Nederland mee te maken hebben, kent diverse oorzaken. In primaire zin is dit toe te schrijven aan de huidige transitie naar duurzame energie. Veel huishoudens en bedrijven beschikken inmiddels over zonnepanelen. Daarmee wekken zij niet alleen duurzame stroom op, maar leveren het overschot aan duurzame stroom dat niet direct wordt verbruikt terug aan het energienet. Hierdoor ontstaat onbalans op het energienet, ook wel bekend als netcongestie. De huidige duurzame ontwikkelingen in Nederland hebben feitelijk – hoewel goed bedoeld – netcongestie in de hand gewerkt. Hoe komt dat?
Voorheen werd het elektriciteitsnet centraal geregeld met enkele grote kolen- en gascentrales. Die maakten het mogelijk om op gerichte momenten een bepaalde stroomopbrengst te garanderen, waarmee de verwachte stroomvraag van bedrijven en huishoudens gedekt zou zijn. Er was sprake van eenrichtingsverkeer en zelden tot nooit sprake van overbelasting. De huidige situatie is er één waarin elektriciteit twee richtingen kent; vanaf het energienet naar de zakelijke en particuliere aansluitingen, maar ook andersom. Huishoudens met zonnepanelen kunnen het overschot aan opgewekte zonne-energie dat zij niet direct nodig hebben namelijk terugleveren aan het net.
Onbalans in de energievoorziening
De situatie waar we hierboven aan refereren, resulteert in een situatie waarin de balans tussen vraag en aanbod van energie minder goed te voorspellen is. Op extreem zonnige dagen, waarin het bovendien waait, zal er een overschot aan energie op het net ontstaan. Om daadwerkelijke overbelasting van het net te voorkomen, is de netbeheerder verplicht om energie ‘te dumpen’. De stroom wordt dan tegen een sterk gereduceerd of negatief tarief – in het geval van dynamische energie – geleverd aan de klanten. Dit is niet alleen een ongewenste situatie voor de netbeheerder, maar het kost ook veel geld om een dergelijk energienet op de gewenste manier te beheren. Grijpen we niet in, dan zal dit probleem alleen maar groter worden.
Gevolgen van netcongestie
De gevolgen van netcongestie zijn groot. In extreme gevallen kunnen eigenaren van zonnepanelen geen of minder stroom terugleveren aan het energienet, waardoor salderen minder efficiënt is. Ook moeten grootschalige energieprojecten worden uitgesteld en kunnen bedrijven in specifieke regio’s niet langer op het zakelijk netwerk worden aangesloten. Dit heeft direct en indirect gevolgen voor de economische ontwikkeling van Nederland, op zowel micro- als macro-niveau. Het belang van een daadkrachtige oplossing om het energienet te ontlasten is dus hoognodig.
Thuisbatterij en batterijparken voor energieopslag
De problemen rondom netcongestie zijn momenteel het grootst op het zakelijk energienet. Desondanks zijn zowel privaat als zakelijk oplossingen nodig die netcongestie bestrijden. De thuisbatterij en grotere batterijparken vormen die oplossing. Batterijopslag zorgt er namelijk voor dat met name op de piekmomenten in de stroomopbrengst van zonnepanelen – dit zijn momenten waarop de stroomvraag juist lager is – het overschot aan stroom wordt bewaard. De opgeslagen stroom op de thuisbatterij of vanaf het batterijpark kan in het vervolg, op momenten dat de stroomvraag hoger is dan de -opbrengst van zonnepanelen, worden geconsumeerd. Zodoende blijven de piekmomenten in de belasting van het stroomnet grotendeels achterwege, en voorkomen we overbelasting van het energienet.
Terugleveren blijft heikel punt
Ondanks de bovengenoemde oplossing voor netcongestie blijft er sprake van een heikel punt bij het terugleveren van energie aan het net. Vroeg of laat zullen huishoudens willen salderen, zeker in het geval van een dynamisch energiecontract. De combinatie van een volle batterij en hoge stroomprijs – welke ontstaat bij een hogere stroomvraag – zorgt ervoor dat de piek in de teruglevering van stroom mogelijk wordt verplaatst. Die piek is echter nog altijd lager dan de huidige piekmomenten in de belasting van het energienet.
Moeten netbeheerders klanten met batterij belonen voor energieopslag?
In hoeverre mogen we verwachten dat netbeheerders klanten gaan belonen voor energieopslag. Enerzijds verzorgen zij in potentie een definitieve oplossing voor netcongestie, maar anderzijds is het lastig om maatwerk toe te passen in de eventuele beloning. Dat heeft te maken met het simpele feit dat de energieconsumptie per huishouden of bedrijf enorm kan verschillen. Het al dan niet belonen van klanten met een thuisbatterij, op basis van energieopslag op gerichte momenten, is daardoor lastig en kan in uitzonderlijke situaties zelfs zorgen voor een ongelijke behandeling.
Het door de netbeheerder belonen van klanten met een thuisbatterij kan maar op één manier plaatsvinden: door middel van een vaste vergoeding, al dan niet in niveaus van de opslagcapaciteit. Dit kan voor huishoudens en bedrijven bovendien als stimulans dienen om te investeren in batterijopslag. Of dit in de nabije toekomst in reëel scenario gaat zijn? Het kan de energietransitie in Nederland in elk geval een nieuwe boost geven.
